Rau má

Rau má hay tích tuyết thảo hoặc lôi công thảo (danh pháp khoa học: Centella asiatica) là một loài cây một năm thân thảo trong phân họ Mackinlayoideae của họ Hoa tán (Apiaceae), có nguồn gốc Australia, các đảo Thái Bình Dương, New Guinea, Melanesia, Malesia và  Châu Á. Nó được sử dụng như một loại rau cũng như trong y học Ayurveda và y học cổ truyền Trung Hoa. Tên khoa học đồng nghĩa là Hydrocotyle asiatica L., Trisanthus cochinchinensis Lour.

Thân cây rau má gầy và nhẵn, là loại  thân bò lan, màu xanh lục hay llục ánh đỏ, có rễ ở các mấu. Nó có các lá hình thận, màu xanh với cuống dài và phần đỉnh lá tròn, kết cấu trơn nhẵn với các gân lá dạng lưới hình chân vịt. Các lá mọc ra từ cuống dài khoảng 5-20 cm. Bộ rễ bao gồm các thân rễ, mọc thẳng đứng. Chúng có màu trắng kem và được che phủ bằng các lông tơ ở rễ.

Hoa rau má có màu từ ánh hồng tới đỏ, mọc thành các tán nhỏ, tròn gần mặt đất. Mỗi hoa được bao phủ một phần trong 2 lá bắc màu xanh. Các hoa lưỡng tính này khá nhỏ (nhỏ hơn 3 mm), với 5-6 thùy tràng hoa. Hoa có 5 nhị và 2 vòi nhụy. Quả có hình mắt lưới dày dặc, đây là điểm phân biệt nó với các loài trong chi Hydrocotyle có quả với bề mặt trơn, sọc hay giống như mụn cơm. Quả của nó chín sau 3 tháng và toàn bộ cây, bao gồm cả rễ, được thu hái thủ công.

Một số giống rau má phổ biến

Hiện có 3 loại giống chủ yếu: giống rau má cọng tím (thân tím, phiến lá hình dạng răng cưa), giống rau má mèo (cây thấp, lá nhỏ, bò sát mặt đất) và giống rau má mỡ (thân to, lá to và xanh mướt, cây cao) là loại cho hiệu quả cao nhất hiện nay.

Một số yêu cầu về làm đất và khoảng cách trồng rau má

Lên liếp rộng khoảng 5-8 mét, để mương rộng khoảng 2,5-3m, đào mương sâu 1,2-1,5m. Lên liếp theo kiểu cuốn chiếu đưa tầng đất mặt lên trên mặt liếp. Băm đất cho thật nhỏ. Trước khi trồng một tuần, rải cho mỗi công (1.000m2) khoảng 80-100 kg vôi bột, tưới nước cho vôi lọt xuống các kẽ đất, trước khi trồng tưới nước rồi băm lại đất cho thật nhỏ.

Trồng với khoảng cách 20x20cm, mỗi khóm trồng 3-4 đoạn thân, mỗi đoạn dài 15-20cm. Muốn cho tỷ lệ sống cao và cây nhanh ra rễ nên tưới nước tạo cho đất ẩm trước khi trồng.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc rau má

Nếu có điều kiện bón cho mỗi ha đất khoảng 10-15 tấn phân hữu cơ đã hoai mục (phân trâu, bò, gà, heo… ủ mục) 2-3 tấn tro trấu, 300-400kg Supe lân, 300-350 kg Urea, 250-300 kg DAP. Rồi chia làm 5 lần bón như sau:

- Lần 1: Bón lót toàn bộ phân hữu cơ, tro trấu và Supe lân.

- Lần 2: Khoảng 10 ngày sau khi trồng, gồm 50kg DAP.

- Lần 3: Khoảng 20 ngày sau khi trồng, gồm 100kg Urea và 100kg DAP.

- Lần 4: Khoảng 40 ngày sau khi trồng, gồm 100-150kg Urea và 100-150kg DAP.

- Lần 5: Khoảng 50 ngày sau khi trồng, 100kg Urea còn lại.

Cây rau má có thân bò sát mặt đất, từ các đốt trên thân mọc ra lá, rễ và nhánh, khi già thì cũng ra hoa từ đó, vì vậy muốn thu được năng suất cao cần làm sao kích thích cho các đốt lá phát nhánh nhiều, tức là phải chăm sóc cho cây luôn ở trong tình trạng ra nhiều nhánh non, không ra được hoa, trái. Muốn vậy phải luôn tưới đủ nước và bổ sung phân bón cho cây (ưu tiên nhiều phân đạm hơn).

Ngoài những lần bón phân cơ bản như đã nêu trên, sau mỗi lần thu hoạch rau phải bổ sung phân cho rau bằng cách rải đều phân lên liếp rau sau đó tưới nước cho phân tan và ngấm dần xuống rễ rau. Thường xuyên tưới nước giữ ẩm cho đất, nhất là vào mùa khô, kể cả các đợt hạn hán kéo dài trong mùa mưa.

Sau khi trồng khoảng 3-5 ngày dùng thuốc Ronstar 25EC hoặc Canstar 25EC; Bihoxa 25EC phun diệt cỏ cho ruộng rau

Phương pháp thu hoạch rau má

Sau khi trồng, cây rau má có khả năng ra rễ, phục hồi rất nhanh, chỉ sau 60 ngày đã cho thu hoạch đợt rau đầu tiên. Sau khi thu hoạch tiếp tục bón phân hai lần vào ngày thứ 10 và 20 thì đến ngày thứ 30-35 sẽ cho thu hoạch lứa kế tiếp. Với cách làm này mỗi năm rau má có thể cho thu hoạch từ 8-10 đợt.

Nguồn: Theo TT Tin học thống kê - Bộ Nông nghiệp